Unións Agrarias, que leva desde 1987 loitando por unha solución xusta ós arrendamentos rústicos históricos e ás parcerías que quedan en Galicia, vén de remitirlle senllas cartas ao presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo e aos voceiros dos tres partidos presentes no Parlamento de Galicia, solicitando unha nova moratoria da Lei 3/1993, do 16 de abril, que impida o desafiuzamento dos agricultores e gandeiros que teñen as terras en réxime de arrendamento ou parcería, subrogando os seus antepasados con anterioriade ao 1 de agosto de 1942.

En 1991 Unións Agrarias realizou o primeiro censo de caseiros, unha análise que estimou que os arrendamentos rústicos históricos en Galicia sumaban uns 1.079, cunha media de idade de 60 anos e unhas terras que agrupaban 6.500 hectáreas, repartidas o 90% na provincia da Coruña e o 10% restante en Lugo.

En 1993 aprobouse a Lei galega de arrendametos históricos, en cuxa redacción tivo parte activa UUAA e que viña substituír a lei estatal de 1992, para incluír tamén as parcerías, clarificando a forma de establecer o prezo de acceso e establecendo un prazo para o exercicio do mesmo que remataba no ano 2005. O sete de decembro dese ano, antes de rematar o prazo, o DOG publicaba unha prórroga para exercitar ese dereito que remata o 31 de decembro de 2010.

Dende a entrada en vigor da lei galega ata a publicación da prórroga accederan á propiedade 271 caseiros, tal e como sinala a exposición de motivos.

A descapitalización das explotacións, a situación do sector gandeiro (leiteiro e cárnico) e tamén a falta de sucesións nas explotacións impediron que desde aquela data os caseiros non puideran exercitar o PRINCIPAL dereito que se lles recoñece na lei aos arrendatarios históricos: o dereito de acceso á propiedade que consiste na posibilidade de adquirir as terras que levan en arrendamento ou parcería por un prezo que se fixa pola media aritmética entre o valor de mercado e o valor catastral das terras que levan, traballan e explotan, desde tempo inmemorial e por subrogación dos seus antepasados

A realidade dos “amos” e os caseiros pérdese na memoria de Galicia. Os caseiros foran agricultores e gandeiros que traballaron as terras e vivían en casas arrendadas aos “amos” a cambio dun pago en especie. Eran acordos que se rexían polo costume, unha institución propia do Dereito Civil galego. E nunca prescribiron: herdáronse de xeración en xeración ata o mesmo século XXI.